Code GameHôm nay, ngày 22/1/2025 tức là còn vài ngày nữa sẽ đến tết Nguyên Đán. Mekhampha.com có cập nhật lại bài viết giữa Tết Việt Nam và Tết Trung Hoa có gì giống và khác nhau, những đặc điểm giữa hai tết của hai nước!
1. TẾT NGUYÊN ĐÁN – NGÀY LỄ LỚN NHẤT CỦA DÂN TỘC VIỆT
Tết Nguyên đán còn được gọi là Tết cả, Tết ta, Tết âm lịch hay Tết cổ truyền. Đây là ngày lễ quan trọng và thiêng liêng nhất trong văn hóa Việt Nam, đánh dấu một năm cũ qua đi và chào đón năm mới với nhiều hy vọng. Không chỉ ở Việt Nam, nhiều quốc gia Đông Á như Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Singapore, Thái Lan, Mông Cổ… cũng tưng bừng đón Tết âm lịch, tạo nên không khí hân hoan, gắn kết con người với truyền thống văn hóa của mỗi dân tộc.
2. NGUỒN GỐC TẾT CỔ TRUYỀN VIỆT NAM
Tết cổ truyền Việt là một lễ hội cổ xưa đến mức nguồn gốc chính xác vẫn còn tranh cãi. Nhiều học giả cho rằng Tết bắt nguồn từ nền văn minh lúa nước và thuộc về dân tộc Việt. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến suy đoán Tết xuất phát từ Trung Hoa và du nhập vào nước ta trong thời kỳ 1.000 năm Bắc thuộc.
Tuy nhiên, tài liệu lịch sử Việt Nam (mặc dù phần lớn đã bị đốt hủy trong thời kỳ đô hộ) vẫn còn ghi lại những chi tiết cho thấy Tết đã hiện diện từ thời Hùng Vương. Ví dụ:
- Sự tích bánh chưng, bánh giầy gắn liền với Lang Liêu (con trai vua Hùng Vương thứ VI). Hai loại bánh này được dùng trong dịp Tết cổ truyền từ rất lâu, trước cả thời kỳ nước ta bị xâm lược bởi phương Bắc.
- Trong Kinh lễ của Khổng Tử, người Trung Quốc xưa từng đề cập đến một ngày lễ lớn gọi là “Tế Sạ” của người Việt nhưng họ không biết rõ xuất xứ.
- Tài liệu cổ Giao Chỉ chí cũng nhắc đến ngày “Nèn Thết” với những nghi lễ hội hè, ăn uống, ca múa kéo dài nhiều ngày của người Giao quận (tức người Việt cổ).
Từ những căn cứ trên, có thể nói Tết cổ truyền của Việt Nam khởi nguồn từ nền Văn hóa lúa nước, không hẳn du nhập từ Trung Hoa.
3. ĐIỂM TƯƠNG ĐỒNG GIỮA TẾT VIỆT VÀ TẾT TRUNG HOA
Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, văn hóa Việt Nam cũng bị ảnh hưởng ít nhiều từ Trung Hoa. Dù vậy, Tết vẫn giữ được bản sắc riêng. Song, ở góc độ so sánh, có thể thấy:
- Tầm quan trọng của Tết:
- Cả Việt Nam và Trung Quốc đều coi Tết âm lịch là dịp lễ trọng đại nhất trong năm.
- Tết là lúc đoàn tụ gia đình, nghỉ ngơi sau một năm lao động vất vả, đồng thời trao nhau những lời chúc may mắn, bình an.
- Màu chủ đạo:
- Cả hai nước đều ưa chuộng màu đỏ trong dịp Tết vì quan niệm màu đỏ mang lại may mắn, sung túc.
- Lì xì (mừng tuổi):
- Trẻ nhỏ trong ngày Tết ở cả hai dân tộc thường được tặng tiền lì xì kèm lời chúc tốt đẹp.
- Bữa cơm tất niên và đầu năm:
- Tại Việt Nam và Trung Hoa, bữa cơm đêm Giao thừa và bữa sáng mùng 1 đều mang ý nghĩa thiêng liêng, sum họp.
4. NHỮNG KHÁC BIỆT VỀ THỜI GIAN VÀ PHONG TỤC TẾT
Xem thêm: Ý nghĩa của hai cây mía bên bàn thờ ngày Tết 2025
Mặc dù cùng tính theo lịch âm, Tết ở hai nước vẫn có nhiều điểm không giống nhau:
- Tên gọi & thời gian:
- Việt Nam gọi là Tết Nguyên đán (theo âm lịch).
- Ở Trung Quốc, “Tết Nguyên đán” lại chính là ngày 1 tháng 1 dương lịch; còn Tết âm lịch của họ gọi là Xuân Tiết.
- Người Việt bắt đầu không khí Tết từ 23 tháng Chạp (tiễn ông Công, ông Táo) đến mùng 7 tháng Giêng. Trong khi Trung Quốc bắt đầu từ mùng 8 tháng Chạp (làm Lạp bát cháo) đến ngày Rằm tháng Giêng.
- Nguồn gốc & truyền thuyết:
- Tết Việt Nam gắn với lễ hội lúa nước, niềm vui “được mùa” và mừng mùa vụ mới.
- Tết Trung Hoa còn lưu truyền truyền thuyết chống lại Niên thú – con quái vật đến phá hoại vào đêm giao thừa, sợ màu đỏ. Vì vậy, trong những ngày Tết, người Trung Quốc thường treo đèn lồng đỏ, dán câu đối đỏ, đốt pháo và mặc đồ đỏ để xua đuổi Niên thú.
- Phong tục, nghi lễ:
- Ở Trung Hoa: có tục treo ngược chữ “Phúc” (do “Phúc đảo” đồng âm với “Phúc đáo”), đốt pháo, múa sư tử, múa lân… vô cùng rộn ràng.
- Ở Việt Nam: đặc sắc với lễ 23 tháng Chạp tiễn ông Công ông Táo, rộn ràng gói bánh chưng bánh tét, đi tảo mộ mời tổ tiên về ăn Tết, cắm nêu trừ ma quỷ, cúng Giao thừa, xông đất, hái lộc, chúc Tết mùng 1, hóa vàng mùng 3…
5. ẨM THỰC TẾT – SỰ PHONG PHÚ, TINH TẾ CỦA HAI DÂN TỘC
Xem thêm: Các loại mứt Tết có tác dụng tốt cho sức khỏe
Cả người Việt và người Hoa đều nổi tiếng với nền ẩm thực đa dạng, tinh tế, nên mâm cỗ Tết rất phong phú:
- Việt Nam:
- Miền Bắc: bánh chưng, xôi gấc, nem rán, giò lụa, giò thủ, canh măng, thịt đông…
- Miền Trung: bò kho mật mía, nem chua, bánh tét, củ kiệu…
- Miền Nam: thịt kho trứng (thịt kho hột vịt), canh khổ qua, bánh tét chuối, mứt dừa, mứt gừng…
- Trung Hoa:
- Các loại mứt Tết, bánh Niên cao, bánh củ cải, bánh khoai môn, sủi cảo, há cảo, gà Kung Pao, vịt quay Bắc Kinh, mì trường thọ, trà trứng…
Dù ở đâu, mâm cỗ Tết cũng thể hiện sự sum vầy, sự đầy đủ, ước mong may mắn và phát tài.
6. Ý NGHĨA THIÊNG LIÊNG VÀ GIÁ TRỊ NHÂN VĂN
Với người Việt, Tết không chỉ là ăn mừng năm mới, mà còn là dịp để:
- Trở về cội nguồn: Nhớ ơn tổ tiên, thắp hương rước ông bà.
- Gắn kết gia đình: Con cháu sum họp, dâng mâm cỗ cúng, quây quần bên nhau qua giây phút Giao thừa.
- Bảo tồn truyền thống, văn hóa: Những phong tục như gói bánh chưng, xin chữ đầu năm, mừng tuổi, xông đất… đều mang đậm bản sắc dân tộc.
Ở Trung Hoa, Tết cũng mang lại cảm giác đoàn tụ, pháo hoa rực rỡ, lời chúc “phúc” (福) vang lên khắp nơi. Cả hai dân tộc đều coi Tết là thời điểm quan trọng nhất của năm, để nghỉ ngơi, hướng về giá trị gia đình và khởi đầu mới.
Xem thêm: Chi tiết ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết Nguyên Đán
7. KẾT LUẬN
Tết cổ truyền Việt không đơn thuần sao chép từ Trung Hoa, mà đã hình thành và phát triển trên nền tảng văn minh lúa nước lâu đời, trước cả thời kỳ Bắc thuộc. Dẫu trong quá trình lịch sử, ta có tiếp nhận một số ảnh hưởng văn hóa láng giềng, nhưng Tết Nguyên đán của người Việt vẫn có cội nguồn riêng, mang những phong tục, tập quán đậm chất Việt.
Mỗi dân tộc đều có câu chuyện, nghi lễ độc đáo về ngày Tết. Song tựu trung, Tết vẫn là ngày đoàn viên, ngày thể hiện lòng tri ân với tiên tổ, là “ngưỡng cửa” chào đón năm mới đầy ước vọng. Đó cũng chính là giá trị nhân văn cốt lõi, là mỹ tục ngàn đời mà ông cha ta đã để lại, kết nối quá khứ – hiện tại, già – trẻ, địa phương – dân tộc bằng sợi dây văn hóa truyền thống bền chặt.
Nguồn: Sức Khỏe & Đời Sống, cùng các tư liệu lịch sử, văn hóa dân gian.